سردخانه بالاصفر

كي از روش‌هاي قديمي  و پايه كه براي جلوگيري از فاسد شدن مواد غذايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، استفاده از سرما موجود در سردخانه است. مي‌توان اختراع اين دستگاه را يكي از ده اختراع برتر قرن در هزاره دوم ميلادي در نظر گرفت. اولين شيوه سرمايش عملي را مي‌توان سرما با آمونياك در نظر گرفت. اما امروزه انواع روش‌هاي مختلفي براي ايجاد تبريد در دنيا وجود دارد. در ادامه اين مقاله از سري مقالات آموزشي وب سايت به بررسي و اهميت اين موضوع خواهيم پرداخت؛ با ما همراه باشيد.

چرا سردخانه‌ها اهميت دارند

جالب است بدانيد يكي از شاخصه‌هاي سنجش ميزان رشد فن آوري در يك كشور به تعداد واحدهاي صنعتي بر مي‌گردد كه براي انجماد مواد غذايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. پس از استفاده از آمونياك براي ايجاد سرما انواع روش‌هاي مختلف براي ايجاد سرما به وجود آمد؛ از جمله اين روش‌ها مي‌توان به روش فريون براي ايجاد سرما اشاره كرد. از اين سيستم به صورت گسترده در خانه‌ها براي ايجاد مكاني براي سرما مورد نياز براي نگهداري مواد غذايي استفاده مي‌شده است. پس از نگراني‌ها در رابطه با تخريب لايه ازون توسط روش‌هاي ايجاد شده، قراردادي به نام وين به اجرا گذاشته شده كه باعث توجه بيشتر به لايه ازون و همچنين روش ساخت سردخانه‌ها و ايجاد سرما به وجود آمد. پس از اين قرارداد بود كه روش hfc به عنوان روشي جايگزين مورد استفاده قرار گرفت. اين روش اثرات تخريبي روي لايه ازون نداشت ولي همچنان باعث گرماي گلخانه‌اي داشت.

اين روش هم به دليل تصويت قرارداد عدم  استفاده از روش‌ها براي كاهش گرماي گلخانه‌اي ممنوع اعلام شد. هر چند در حال حاضر در برخي از كشورها از روش‌هايي مانند cfc و hcfc براي پروژه‌هاي بزرگ صنعتي براي ايجاد سرما استفاده مي‌شود. اين در حالي است كه اين روش‌ها علاوه بر اثر تخريبي بر لايه ازون پتانسيل بالايي در گرماي گلخانه‌اي دارد.

اولين دستگاه سرمايش جهان

يكي از روش‌هاي كه باعث ايجاد اولين دستگاه سرمايش جهان گرديد، سيكل تبريد بود كه در سال ۱۸۰۰ بسيار رايج شد. استفاده از اين روش ۳۴ سال ادامه داشت. جالب است بدانيد اولين دستگاه ساخته شده  در كارخانه‌هاي آبجو سازي مورد استفاده قرار گرفت. اولين بار از آمونياك در سال ۱۸۵۰ براي ايجاد سرما در فرانسه مورد استفاده قرار گرفت. آمريكا از اين روش براي ايجاد دستگاه يخ ساز مصنوعي مورد استفاده قرار گرفت. اولين دستگاه سردخانه در سال ۱۸۷۲ اختراع شد و از سال ۱۹۰۰ از اين ماشين‌ها براي صنايع يخ سازي و سردخانه‌ها براي مواد غذايي و شيميايي مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن از سال ۱۹۲۰ در ساخت پاتيناژ و در سال ۱۹۳۰ از اين دستگاه براي تهيه مطبوع مورد استفاده قرار گرفت.

سردخانه چيست

محلي كه از آن براي خنك نگه داشتن مواد غذايي استفاده مي‌شود را سردخانه گفته مي‌شود. در توضيح بهتر مي‌توان اين دستگاه را ساختمان و تاسيساتي در نظر گرفت كه باعث افزايش ميزان ماندگاري و همچنين كيفيت مواد غذايي مي‌شود. يكي از مهم‌ترين وظيفه‌هاي اين دستگاه را مي‌توان جلوگيري از ايجاد فساد در كالاها و موادي كه در آن وجود دارد دانست. لازم به توضيح است كه كاربرد اين دستگاه تنها براي نگهداري مواد غذايي و كشاوري خلاصه نمي‌شود و مي‌توان از اين دستگاه در انواع صنعت‌ها مانند نظامي و نگهداري مواد شيمايي استفاده كرد؛ به صورت كلي مي‌‌توان گفت از اين دستگاه استفاده‌هاي گوناگون و متنوعي مي‌شود.  اين دستگاه‌ها را مي‌توان به چهار دسته كلي تقسيم كرد.

 اولين نوع از سردخانه‌ها همان دستگاه‌هاي سرمايش خانگي بود كه ما آن‌ها را با نام يخچال مي‌شنايم؛ عموما استفاده از اين دستگاه‌ها براي افزايش ميزان ماندگاري و كيفيت مواد غذايي مورد استفاده در منزل است. يخچال‌ها خود در انواع مختلفي توليد مي‌شوند كه مي‌توان بر اساس ظرفيت مورد استفاده و همچنين نياز مدل و ظرفيت مد نظر خود را انتخاب كرد. نوع دوم اين دستگاه‌ها را مي‌توان همان يخچال‌هاي مورد استفاده در سوپر ماركت‌ها دانست. در سوپر ماركت‌ها از اين  يخچال‌ها عموما براي نگهداري مواد غذايي فاسد شدني استفاده مي‌شود. نوع سوم اين دستگاه‌ها را مي‌توان سردخانه‌هاي تجاري در نظر گرفت. اين دستگاه‌ها عموما توسط رستوران‌هاي بزرگ و همچنين هتل، دانشگاه‌ها و پادگان‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

همان طور كه مشخص است از اين دستگاه‌هاي تجاري نيز براي نگهداري مواد غذايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نوع چهارم اين دستگاه‌ها را مي‌توان دستگاه‌هاي سرمايش صنعتي در نظر گرفت. از اين دستگاه‌ها عموما در كارخانجات عظيم صنعتي استفاده‌هاي گوناگوني مي‌شود.

اصلي‌ترين قسمت يك دستگاه سرمايشي

يكي از مهم‌ترين قسمت‌هاي يك دستگاه سرمايشي را مي‌توان  كمپرسور، اواپراتور و كندانسور آن در نظر گرفت. ديگر قسمت اصلي يك دستگاه سرمايشي را مي‌توان محفظه آن در نظر گرفت؛ چراكه اصلي‌ترين قسمت كه باعث جلوگيري از هدر رفت سرما و همچنين محل نگهداري كالاهاي مورد نظر است، همين محفظه است. نكته مهم در رابطه با دستگاه‌هاي سرمايش صنعتي و تجاري آن كه معمولا در اين دستگاه‌ها از ساندويچ پنل به جاي محفظه استفاده مي‌كنند؛ به اين قسمت از اين دستگاه اصطلاحا ساندويچ پنل گفته مي‌شود.

تقسيم بندي بر اساس نوع عملكرد

علاوه بر دسته بندي ارائه شده در بالا روش‌ ديگري براي دسته بندي وجود دارد كه به دسته بندي بر اساس نوع عملكرد موسوم است. در اين نوع دسته بندي عموما دو دو دسته دستگاه وجود دارد، دستگاه‌هاي آمونياكي و دستگاه‌هاي فريوني. اين كه شما چه نوع سردخانه‌اي را بايد براي محل مورد نظر خود انتخاب كنيد به عوامل زيادي مانند ميزان سرما، ميزان گنجايش و غيره مربوط خواهد بود.

نوع ديگر رايج دسته بندي‌ را مي‌توان دسته بندي بر اساس ميزان سرما در نظر گرفت. در اين نوع دسته بندي عموما دو نوع دستگاه وجود دارد؛ سردخانه‌هاي زير صفر و  بالاي صفر.

سردخانه زير صفر

خود اين دستگاه‌ها انواع مختلفي دارند كه در ادامه به توضيح در رابطه با هر كدام خواهيم پرداخت. اولين نوع از اين دستگاه را مي‌توان دستگاه‌هاي مورد استفاده براي ميوه و لبنيات در نظر گرفت. دماي كاري اين نوع از دستگاه‌هاي ايجاد سرما بين ۰ تا ۴ درجه سانتي‌گراد است. انواع ديگر اين دستگاه‌ها را مي‌توان با عنوان دستگاه سرمايش شير، دوغ و ماست و همچنين دستگاه نگهدارنده گوشت تازه عنوان كرد. نوع ديگر سردخانه زير صفر براي نگهداري گوشت مرغ يخ زده مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

دماي كاري اين نوع از دستگا‌ها عموما پايين‌تر از صفر است و منفي هجده درجه سانتي‌گراد معمول‌ترين دما براي اين نوع دستگاه‌ها است. تونل انجماد را هم مي‌توان يكي از انواع اين دستگاه‌ها در نظر گرفت. از اين تونل‌ها عموما براي منجمد كردن مواد غذايي در سريع‌ترين زمان ممكن استفاده مي‌شود. دماي مورد استفاده براي اين دستگاه را مي‌توان منفي چهل درجه سانتي‌گراد عنوان كرد. اين تونل قابليت انجماد مواد غذايي در سريع‌ترين زمان ممكن را دارد. 

دستگاه‌هاي ايجاد سرمايش براي تشكيل بستني نوع ديگر از اين دستگاه‌ها است. نكته مهم در رابطه با اين دستگاه‌ها آن است كه وابسته به ميزان خامه و چربي مورد استفاده در بستني ساختار اين دستگاه مي‌تواند متفاوت باشد. نكته مهم ديگر را رابطه با اين دستگاه‌ها آن كه معمولا براي ايجاد حالت نرمي در بستني نياز به دماي زياد سرد نخواهد بود و با دماي پايين نيز شكل كلي بستني به وجود خواهد آمد. به دليل ساختار خاص بستي معمولا از كمپرسورهاي دو مرحله‌اي براي اين دستگاه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

دسته بندي بر اساس حجم و ابعاد

ديگر روش دسته بندي كردن اين دستگاه‌ها را مي‌توان بر اساس حجم و ابعاد در نظر گرفت. اتاقي، متحرك، كانكسي و صنعتي بزرگ از انواع اين دسته بندي است. لازم به توضيح است كه اين نوع از دستگاه‌ها عموما براي موارد خاص و همچنين در فضاي مناسب استفاده مي‌شود. نوع كوچك يا همان اتاقي اين دستگاه براي نگهداري مواد غذايي رستوران‌ها و همچنين مراكز توزيع  ميوه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين دستگاه عموما يك پانل است كه داخل آن تجهيزات سرمايشي به صورت مناسب نصب شده است. در نوع كانكسي اين دستگاه از ديواره‌هاي اتاق  براي تقسيم كردن فضاي داخلي كانكس استفاده مي‌شود. در نوع بزرگ اين دستگا‌ها كه معمولا براي انبارهاي ذخيره مواد غذايي در حجم بسيار زياد و انبوه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين نوع از مكان‌ها عموما بر اساس اتاق‌هاي مختلفي تقسيم بندي مي‌شود. عموما در اين نوع دستگاه‌ها از روش‌هاي فريوني و يا آمونياكي براي ساخت و طراحي استفاده مي‌شود.

دسته بندي بر اساس كنترل اتمسفر

يكي ديگر از روش‌هاي دسته بندي رايج براي تقسيم كردن اين دستگاه‌ها، تقسيم بندي بر اساس كنترل اتمسفر است. اين نوع از دستگاه‌ها عموما براي نگهداري موادي مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه نياز به نگهداري طولاني مدت دارند. براي ساخت اين نوع دستگاه‌ها عموما نياز به شرايط خاص از نظر تركيب هواي درون اتاق وجود دارد. همچنين بايد به وسيله اتيلن ميزان غلظت اكسيژن را كاهش داد.  نوع ديگر اين دستگاه‌ها را مي‌توان دستگاه‎هاي ايجاد سرماي  معمولي در نظر گرفت. كاركرد اين دستگاه‌ها عموما به وسيله كنترل هواي معمولي و با تنظيم دما و ميزان رطوبت كار مي‌كنند. عموم استفاده از اين دستگاه‌ها را مي‌توان براي نگهداري مواد غذايي در نظر گرفت.

سردخانه‌هاي بالاي صفر

همان طور كه از نام اين دستگاه‌ها مشخص است ميزان دماي كاري اين دستگاه‌ها بالاي صفر است؛ از اين نوع دستگاه‌ها عموما در صنعت‌هاي كشاورزي براي نگهداري سبزيجات و ميوه جات و همچنين صيفي جات در نظر گرفت. اين نوع سردخانه خود به دو دسته كلي فريون كار و آمونياك تقسيم بندي‌ مي‌شوند.

۳- سردخانه دو مداره:

تركيبي از دو نوع بالا بوده و بسته به كالايي كه بايد در آن نگهداري شود، درجه آن تنظيم مي گردد و اصولا به دو صورت مورد استفاده قرار مي گيرند.

يكي به صورت واحدي وابسته به صنايع در كارخانجات توليدي كه صرفا مواد مشخص و يكساني را در آنها نگهداري مي نمايند و دوم مستقل كه بسته به موارد نياز و مواد خوراكي كه به آنها سپرده مي شود برنامه خود را تنظيم مي نمايند.

بدين صورت كه گاهي در اختيار شركت گوشت يا زماني در اختيار سازمان تعاون شهر و روستا و يا استفاده كنندگان ديگر قرار داده مي شوند.

۴- سردخانه هاي پرتابل يا متحرك:

علاوه بر تمام دستگاه هاي تبريد كه به آن اشاره شده است، تعدادي از دستگاه هاي تبريد در طرح هاي مختلف و براي نگهداري محصولات متفاوت و كاربردهاي خاص ساخته مي شود كه جهت حمل و نقل گوشت، مرغ، شير، بستني، صندوق هاي گل فروشي و سردخانه هاي بيمارستاني و غيره مي باشد.

سازنده سردخانه

شركت صنايع برودتي برادران حقيقي با سال ها تجربه در زمينه صنعت برودت ايران در حال حاضر بزرگترين سازنده سردخانه در ايران مي باشد

امروزه از تبريد در سطح وسيعي جهت تهيه و نگهداري مواد غذايي ( گوشت ، مرغ و ماهي و … ) و انواع ميوه جات و صيفي جات استفاده مي شود .

براي اين منظور ايجاد سردخانه با دماهاي مختلف در شهرها و مجتمع هاي فروشگاهي و رستوراني بزرگ اجتناب ناپذير گرديده است .

تجهيزات مورد نياز در احداث سردخانه

عايق بندي حرارتي سردخانه از مهم ترين نكات در نحوه طراحي و احداث اتاق هاي سردخانه كوچك يا بزرگ مي باشد. پلي يورتان، فوم، پلي استايرن، چوب، پشم و شيشه و … موادي هستند كه با توجه به نوع سردخانه براي ساخت اتاق سرد مورد استفاده قرار مي گيرند. درب سردخانه با توجه به اينكه سردخانه از نوع دماي زير صفر يا بالا صفر است در دو مدل كشويي و لولايي با ابعاد مختلف انتخاب مي شود.

قطعات مكانيكي به كار رفته در ساخت يك سردخانه

قطعات مكانيكي يك سردخانه با توجه به ابعاد، ظرفيت، نوع محصولات و شرايط محيطي انتخاب مي شود. ما در گروه صنايع برودتي برادران حقيقي قادريم تمامي تجهيزات مكانيكي كه در ساخت يك سردخانه مورد نياز است، از برند هاي معتبري مانند بيتزر، كوپلند، دانفوس و … را با كيفيت مناسب تهيه كند. اين قطعات شامل موارد زير است:

كمپرسور

انتخاب يك كمپرسور مناسب با توجه به ظرفيت سردخانه و دماي اواپراتور و كندانسور انجام مي شود. علاوه بر انتخاب كمپرسور، گاز مبرد در سيكل هم بايد تعيين شود. براي تعيين يك كمپرسور كه مهم ترين تجهيز به كار رفته در سردخانه است حتما از مشاوره هاي تخصصي كارشناسان ما استفاده كنيد.

كندانسور

ما پيشنهاد مي كنيم براي انتخاب يك كندانسور مناسب، ظرفيت دفع حرارت، دماي كندانسور، نوع مبرد و اختلاف دماي كندانسور و محيط را حتما در نظر بگيريد.

اواپراتور

براي انتخاب اواپراتور سردخانه بايد نوع مبرد، بار برودتي مورد نياز، دماي اواپراتور و اختلاف دما براي انتقال حرارت بين هوا و اواپراتور درجهت درست را در نظر گرفت.

تجهيزات خط مايع

اين تجهيزات در واقع شامل شير انبساط، شير برقي، سايت گلاس، فيلتر دراير و چك ولو است كه شركت
صنايع برودتي برادران حقيقي تمامي آن ها را از برند هاي معتبر در اختيار دارد.

خط مكش و خط تخليه

اين تجهيزات شامل فيلتر روغن، اويل سپراتور، مافلر، بال ولو، پرشر سوئيچ و … مي باشد كه ما با استفاده از تيم اجرايي با سابقه ي خود مي توانيم اين قطعات را در محل مورد نظر نصب كنيم.

قطعات الكتريكي به كار رفته در ساخت يك سردخانه

اجزا و قطعات الكتريكي سردخانه شامل تابلو برق، كابل ها، لامپ ها و تجهيزات كنترلي مي باشد. تابلو برق وظيفه ي ايجاد ثبات، كنترل شرايط دمايي و بررسي تجهيزات را بر عهده دارد كه به طور كلي از ترموستات، تايمر، نشانگر ها و هشدار ها، فيوز و كليد ها، كنترل آلات، بدنه و كليد حرارتي ساخته شده است. كنترل آلات تابلو برق بايد شامل كنترل فاز، كنترل فشار بالا و فشار پايين و كنترل pump down باشد.

كانكس سردخانه اي

اين نوع كانكس ها در دو نوع ثابت و متحرك ساخته مي شود كه نوع ثابت بيشتر در رستوران ها ،كارخانه جات و هتل ها براي نگهداري مواد اوليه غذايي كارايي دارد ولي نوع قابل حمل بسته به اندازه، قابل حمل با كاميون ، كاميونت، وانت و… مي باشد.

در توليد اين كانكس عايق بودن يكي از مهمترين فاكتور ها مي باشد به همين دليل در بدنه اين كانكس ها از صفحه هاي ساندويچ پانل استفاده مي شود . اسكلت اين كانكس ها مانند مابقي كانكس ها است با اين تفاوت كه در كانكس هاي سردخانه اي از عايق تزريقي پلي اوريتان به ضخامت ۱۰ سانتيمتر استفاده مي شود تا از هدر رفتن سرما جلوگيري شود.

قيمت اين كانكس ها نسبت به اندازه، جنس ديواره و سقف و همچنين تجهيزات محاسبه مي گردد. درب هاي استفاده شده در اين كانكس ها كاملآ عايق بوده و در آنها از لاستيك هاي درزگير استفاده شده است.

مزاياي كانكس سردخانه

• امكان ساخت كانكس با هر اندازه بسته به نياز مشتري
• عايق بسيار خوب گرما و سرما
• بالا بودن عمر مفيد اين كانكس نسبت به ساير كانكس هاي معمول (با توجه به اهميت جلوگيري از اتلاف سرما در اين نوع كانكس ها)
• تسريع در مراحل طراحي و ساخت و نصب اين كانكس
• مقاوم در برابر شرايط جوي نظيرآفتاب، باد، باران و…
• مقاوم در مكانهاي مرطوب چه از نظر نوع بدنه و چه عايق بودن
• قابليت جابه جايي آسان

كاربرد هاي كانكس سردخانه

• كانكس سردخانه ميوه
• كانكس سردخانه لبنيات
• كانكس سردخانه گوشت
• كانكس سردخانه دارو
• كانكس سردخانه مواد غذايي

عايق سردخانه

سردخانه ها به دليل اختلاف دمايي كه با محيط بيرون دارند نيازمند عايق كاري هستند تا از اتلاف انرژي جلوگيري به عمل آيد. نوع عايق سردخانه و نحوه اجراي آن تأثير بسيار زيادي در عملكرد سردخانه، ميزان مصرف انرژي سردخانه و عمر تجهيزات سردخانه دارند.

بنابراين انتخاب يك گزينه مناسب براي عايق سردخانه امري بسيار مهم مي باشد. عايق سردخانه انواع مختلفي دارد كه در زير به برخي از آن ها اشاره خواهيم كرد.

مقايسه ضخامت عايق ها

كيفيت هر عايق حرارتي با نسبت دادن يك ضريب انتقال حرارت به آن سنجيده مي شود. هر چقدر اين ضريب انتقال حرارت كمتر باشد آن عايق به مراتب بهتر خواهد بود. شكل زير نشان مي دهد كه اگر بخواهيم براي يك سردخانه هر كدام از عايق هاي پلي يورتان، پلي استايرن منبسط شده با گرافيت، پلي استايرن منبسط شده، پلي استايرن اكسترود شده و پشم معدني را استفاده كنيم، به چه ضخامتي از آن عايق نياز خواهيم داشت. البته انتخاب عايق سردخانه به عوامل متعددي وابسته است و ضخامت و نوع عايق بايد توسط كارشناس با توجه به دماي سردخانه، دماي محيط، محل ساخت سردخانه و غيره تعيين گردد. 

انواع عايق سردخانه

از مواد مختلفي جهت عايقكاري سردخانه ها مي توان استفاده كرد. در گذشته از پشم سنگ به عنوان عايق حرارتي استفاده مي شده است. با گذر زمان و پا به عرصه گذاشتن مواد پليمري و پيشرفت تكنولوژي عموماً از پلي استايرن منبسط شده (EPS)، پلي استايرن اكسترود شده (XPS) و پلي يورتان (PU) به عنوان عايق سردخانه استفاده مي شود. عايق هاي پلي استايرن بيشتر به شكل بلوك و در چگالي هاي مختلف توليد مي شوند و جهت عايقكاري كف سردخانه مناسب هستند. عايق پلي يورتان به شكل ساندويچ پانل به طور گسترده اي توليد مي شوند و معمولاً جهت عايقكاري ديوارها و سقف سردخانه از آنها استفاده مي كنند.